Intel od dawna utrzymuje tradycję wymiany gniazda procesora co dwie generacje procesorów. Często powodowało to niezadowolenie wśród użytkowników, ponieważ nie zawsze takie zmiany wynikały z wymagań technicznych. Jednak w ostatnich latach praktyka ta zaczęła się zmieniać. Tym samym gniazdo procesora LGA1700 wytrzymało znacznie dłużej niż zwykle, obsługując nie dwie, ale trzy kolejne generacje procesorów (Alder Lake, Raptor Lake i Raptor Lake Refresh) i pozostając aktualne przez prawie trzy lata. Ale teraz i on przeszedł na emeryturę – w zeszłym miesiącu zastąpiono je nowym gniazdem LGA1851, przeznaczonym dla nowych procesorów desktopowych Intel Core Ultra 200.
Otwarte pozostaje pytanie, czy na tym etapie konieczna była wymiana gniazda procesora – być może nowa generacja procesorów mogłaby współpracować z LGA1700. Intel podjął jednak inną decyzję i nie można jej nazwać dobrowolną. Procesory Core Ultra 200, znane również pod nazwą kodową Arrow Lake, przeszły wiele zmian: przeszły na architekturę kafelkową (chiplet), zaczęto je produkować w fabrykach TSMC w standardach do 3 nm, pozyskały nowe rdzenie obliczeniowe oparte na procesorze Lion Architektury Cove i Skymont ze zwiększonym IPC utraciły obsługę Hyper-Threading i otrzymały dedykowany koprocesor AI NPU. Choć wszystkie te zmiany same w sobie niekoniecznie wymagają przejścia na nowe gniazdo, aktualizacja platformy w połączeniu z radykalnym przeprojektowaniem procesora wygląda na całkowicie logiczny krok. Ponadto przejście na LGA1851 pozwoliło Arrow Lake poszerzyć swoje zalety w stosunku do poprzedników, umożliwiając zwiększenie liczby obsługiwanych linii PCIe 5.0 i dodanie do platformy szybkich portów Thunderbolt 4.
Tym samym użytkownicy chcący przejść na nowe procesory Intela będą musieli wymienić płytę główną, a producenci przygotowali już odpowiednie rozwiązania, prezentując modele oparte na nowym zestawie logiki systemu Intel Z890, opracowanym specjalnie dla Core Ultra 200. Warto odnotować że znacząco różnią się od swoich poprzedników, oferując ulepszoną funkcjonalność i zaktualizowane właściwości. Staje się to oczywiste już po pierwszej znajomości z tego typu płytami, która w naszym przypadku miała miejsce dzięki produktom MSI, które trafiły do laboratorium 3DNews przed innymi płytami głównymi z LGA1851.
Dzisiaj przyjrzymy się MSI MPG Z890 Carbon WiFi, przedstawicielowi drugiej najstarszej linii MSI Performance Gaming, przeznaczonej dla wymagających graczy. Płyta ta, której sugerowana cena to około 500 dolarów, posiada cechy flagowca: zmontowana jest na ośmiowarstwowej płytce PCB, posiada mocny 20-kanałowy zasilacz z efektywnym systemem chłodzenia, jest wyposażona w dodatkowy przewodowy procesor Intel Kontroler sieciowy Killer NIC pracujący z szybkością 5 Gbps i posiadający szereg przydatnych funkcji, które ułatwiają korzystanie zarówno w codziennej pracy, jak i w eksperymentach z overclockingiem. Następnie szczegółowo omówimy wszystkie funkcje tej płyty i rozważymy praktyczne aspekty wykorzystania systemu opartego na nowym procesorze Core Ultra 9 285K.
⇡#Specyfikacje i zakres dostawy
Lista specyfikacji MSI MPG Z890 Carbon WiFi wygląda całkiem przekonująco. To logiczne – mówimy o dość drogiej desce. W rosyjskich sklepach kosztuje ponad 70 tysięcy rubli, a wyposażenie platform tego poziomu z pewnością nie powinno powodować poważnych reklamacji.
Aby mieć pewność, że MPG Z890 Carbon WiFi ma wszystko, czego potrzebujesz, możesz skorzystać z podanej listy cech.
MSI MPG Z890 Carbon Wi-FiObsługiwane procesoryIntel Core Ultra 200, LGA1851ChipsetIntela Z890Podsystem pamięci4 × DIMM, do 256 GB z częstotliwościami do DDR5-9200+ Obsługuje UDIMM i CUDIMMGniazda rozszerzeń1 × PCI Express x16 (16 linii PCIe 5.0) 1 × PCI Express x16 (8 linii PCIe 5.0) 1 × PCI Express x16 (4 linie PCIe 4.0)Interfejsy napędów1 × M.2 (2260/2280) z obsługą PCI Express x4 5.0 2 × M.2 (2260/2280) z obsługą PCI Express x4 4.0 1 × M.2 (2260/2280/22110) z obsługą PCI Express x4 4.0 1 × M.2 (2260/2280) ze wspornikiem PCI Express x4 4.0 i SATA 6 Gb/s 4 × SATA 6 Gb/sSieć lokalna1 × Intel Killer E5000B, 10/100/1000/2500/5000 Mbit/s 1 × Intel I226V, 10/100/1000/2500 Mbit/sWiFiIntel Killer BE1750x Wi-Fi 7, 802.11 a/b/g/n/ac/ax/be, 2,4/5/6 GHzPodsystem audioKodek Realtek ALC1220P, kanał 7.1Interfejsy wewnętrzne1 × USB 3.2 Gen 2×2 Typ C 2 × USB 3.2 Gen 1 Typ A 2 × USB 2.0 1 × Złącze EZ Conn 1 × Naruszenie obudowy 1 × Przepływ wody 1 × F-Audio 1 × Czujnik termiczny 3 × ARGB LED 1 × RGB Dioda LED 1×SPI TPMInterfejsy panelu tylnego2 × Thunderbolt 4 1 × USB 3.2 Gen 2 Typ C 10 × USB 3.2 Gen 2 Typ A 1 × HDMI 2 × RJ-45 2 × Antena Wi-Fi 1 × Wyjście S/PDIF 2 × 3,5 mm audio Przycisk Clear CMOS Flash BIOS przycisk Inteligentny przyciskWspółczynnik kształtuATX, 305 × 244 mmCenaOd 70 000 rubli.
Jednak już na etapie zapoznawania się ze specyfikacją paszportową karty MSI MPG Z890 Carbon WiFi pojawiają się pewne pytania. Faktem jest, że w porównaniu z produktami innych producentów o podobnej cenie, rozwiązanie MSI oferuje mniej gniazd M.2 i w niektórych przypadkach ma gorszą liczbę szybkich portów USB. Ale z drugiej strony MPG Z890 Carbon WiFi ma także atuty: dwa gniazda PCIe 5.0 x16, dwa kontrolery sieciowe i bardzo wydajny zasilacz procesora, o którym porozmawiamy bardziej szczegółowo poniżej.
Poza tym pakietu dostawy omawianej deski nie można nazwać trywialnym. Oprócz standardowego kompletu papierów z instrukcji i naklejek, pary kabli SATA oraz anteny Wi-Fi, w pudełku z płytką znajduje się dodatkowy rack do montażu dysków M.2 wraz z kluczem do jego montażu, pendrive’em USB napęd ze sterownikami, rozgałęźnikami i przedłużaczami do podłączenia różnych pasków LED, a także przedłużacz zaprojektowany tak, aby ułatwić podłączenie przycisków i wskaźników obudowy do płytki.
Wśród całej tej wiązki przewodów jest jeden szczególnie interesujący – 1-to-3 EZ Conn-Cable V2 – łączy w sobie USB 2.0, złącze wentylatora i złącze A-RGB, umożliwiając podłączenie całego zestawu do jednego złącze na płycie głównej, co w wielu przypadkach ułatwi podłączenie bezobsługowego procesora LSS i ułożenie kabli wzdłuż obudowy.
⇡#Kilka słów o chipsecie Intel Z890
Jeśli porównamy charakterystykę MSI MPG Z890 Carbon WiFi z podobną płytą MSI dla procesorów LGA1700, różnice dostrzeżemy nie tylko w gnieździe procesora. W nowej płycie zwiększono liczbę slotów z obsługą PCIe 5.0, pojawiły się porty Thunderbolt 4, dodano drugi przewodowy kontroler sieciowy i jest więcej portów USB. Oczywiście wszelkie tego typu ulepszenia muszą opierać się na jakimś fundamencie. I w tym przypadku jedna część zmian wynika z aktualizacji SoC procesora w Core Ultra 200, a druga jest związana z nowym zestawem logiki systemu Intel Z890, który leży u podstaw testowanego MPG Z890 Carbon WiFi.
Najbardziej zauważalna zmiana dotyczy procesora: kontroler PCI Express wbudowany w Core Ultra 200 obsługuje teraz do 20 linii PCIe 5.0. Oznacza to, że członkowie rodziny Arrow Lake mogą jednocześnie obsługiwać gniazdo karty graficznej PCIe 5.0 x16 oraz gniazdo M.2 z obsługą dysków SSD PCIe 5.0 bez jakiejkolwiek utraty wydajności zainstalowanych w nich urządzeń. Ponadto Arrow Lake obsługuje cztery dodatkowe linie PCIe 4.0 dla drugiego gniazda M.2. W rezultacie, w porównaniu do Raptor Lake, członkowie rodziny Arrow Lake mają cztery linie procesorów PCIe więcej, co pozwala na podłączenie do nich karty graficznej i dwóch szybkich dysków SSD.
Kolejnym znaczącym usprawnieniem związanym z procesorem w platformie LGA1851 jest dodanie pary portów Thunderbolt 4/USB4 o przepustowości do 40 Gbps (do 20 Gbps dla USB4). W platformie LGA1700 czegoś takiego nie było, a Intel do tej pory oferował porty Thunderbolt jedynie w układach mobilnych.
Nowy chipset Z890 nie przynosi takich samych rzucających się w oczy zmian, jak procesorowy SoC, ale wzrosła także liczba linii PCIe 4.0. Obsługuje teraz 24 linie PCIe 4.0, o cztery więcej niż Z790. Jednak Intel całkowicie porzucił przestarzały interfejs PCIe 3.0 w Z890. W rezultacie łączna liczba linii PCIe wszystkich wersji nowej platformy pozostaje taka sama, ale stały się one szybsze.
Nie ma innych znaczących zmian w Z890. Maksymalna możliwa liczba portów USB 3.2 pozostaje taka sama jak poprzednio: do 10 portów USB 3.2 Gen 2 (10 Gbps) lub do 5 portów USB 3.2 Gen 2×2 (20 Gbps). W przypadku portów SATA wszystko jest takie samo: obsługiwanych jest do 8 z nich.
Z890Z790Linie PCIe 5.0 (procesor)20 (16+4 / 8+8+4 / 8+4+4+4)16 (16 / 8+8 / 8+4+4)Linie PCIe 4.0 (procesor)44Linie PCIe 4.0 (chipset)2420Linie PCIe 3.0 (chipset)08Autobus DMI×8 Gen 4×8 Gen 4Porty Thunderbolt 4/USB420Porty USB 3.2 Gen 2×2 (20 Gb/s).Do 5Do 5Porty USB 3.2 Gen 2 (10 Gb/s).Do 10Do 10Porty USB 3.2 Gen 1 (5 Gb/s).Do 10Do 10Porty USB 2.01414Porty SATA88
Tym samym płyty główne oparte na Z890 domyślnie otrzymały nie tylko nowe gniazdo procesora LGA1851, ale także co najmniej dwie inne istotne innowacje: pełnoprawny slot M.2 z obsługą portów SSD PCIe 5.0 oraz Thunderbolt 4/USB4. Możliwe są jednak dodatkowe ulepszenia. Na przykład firma Intel zdecydowanie zaleca producentom instalowanie na nowych płytach adapterów Wi-Fi 7 zamiast Wi-Fi 6E. Zaleca się także wdrożenie sieci przewodowej o szybkości transmisji danych co najmniej 2,5 Gbit/s.
Oprócz tego trzeba wspomnieć o jeszcze jednej istotnej funkcjonalności nowej platformy. Procesory z serii Core Ultra 200 nie obsługują już pamięci DDR4. W związku z tym nie ma płyt głównych LGA1851 dla DDR4 i w zasadzie ich nie będzie. Wszystkie płyty główne nowej generacji będą wyposażone wyłącznie w gniazda DDR5 DIMM, które oprócz zwykłych i znanych modułów niebuforowanych obsługują teraz także nowe, szybkie moduły CUDIMM. Te ostatnie prawie nie różnią się wyglądem od zwykłych UDIMM, ale mają w środku dodatkowy generator zegara, co poprawia synchronizację sygnału z procesorem i pozwala takiej pamięci stabilnie pracować z Core Ultra 200 w trybach znacznie szybszych niż DDR5-8000.
⇡#Projekt i funkcje
MSI MPG Z890 Carbon WiFi to pierwsza płyta dla Core Ultra 200, jaką wpadliśmy w ręce, więc od razu patrzymy na gniazdo procesora. Na pierwszy rzut oka LGA1851 wydaje się być tym samym, co LGA1700. Wrażenie to wynika z niezmienionych wymiarów 37,5×45 mm, dzięki którym nowa platforma jest w pełni kompatybilna z układami chłodzenia zaprojektowanymi dla LGA1700. Nowe gniazdo ma jednak więcej pinów – są one potrzebne pod dodatkowe linie PCIe 5.0 i porty Thunderbolt 4.
Jednak dodatkowe kontakty to nie jedyna różnica. Dla płyt głównych LGA1851 firma Intel opracowała zmodyfikowany mechanizm mocowania procesora o mniejszej sile mocowania – zintegrowany mechanizm dźwigni o zmniejszonym obciążeniu (RL-ILM). Wygląda prawie tak samo, ale dzięki dodatkowym uszczelkom wywiera mniejszy nacisk na procesor, co powinno zmniejszyć krzywiznę jego osłony odprowadzającej ciepło, a docelowo poprawić odprowadzanie ciepła i zwiększyć wydajność układu chłodzenia procesora. W MPG Z890 Carbon WiFi zastosowano nowy mechanizm RL-ILM, co widać po napisie na ramce montażowej.
Mechanizm RL-ILM kosztuje producentów płyt głównych nieco więcej, ale nie jest zaskakujące, że MSI nie skąpiło na komponentach dla MPG Z890 Carbon WiFi. To płyta z najwyższej półki, więc odpowiedni jest tutaj nie tylko ulepszony mechanizm gniazda, ale także np. ośmiowarstwowa płytka serwerowa z warstwami miedzi o zwiększonej grubości. MSI dodało także diody tłumiące TVS do obwodu elektrycznego tej płyty, zabezpieczające przed krótkotrwałymi skokami napięcia, a także zaimplementowało osobne zabezpieczenie prądowe procesora, pamięci i urządzeń USB. Innymi słowy, MPG Z890 Carbon WiFi wyróżnia się nie tylko bogatym wyposażeniem, ale także rozwiązaniami konstrukcyjnymi obwodów, które zwiększają ogólną niezawodność produktu.
Specjalne podejście twórców MSI łatwo dostrzec w sposobie zaprojektowania konwertera mocy procesora na tej płycie. Zawiera 20 kanałów, co oczywiście nie jest rekordem jak na płyty główne Z890, ale w zupełności wystarczy do bezproblemowej pracy flagowego Core Ultra 9 285K, łącznie z podkręcaniem. Całość obwodu mocy sterowana jest przez sterownik Renesas RAA229131 PWM, a w jego kanałach zastosowano stopnie mocy Renesas R2209004 o prądzie do 110 A. Całkowita moc przetwornicy zbudowanej na takich elementach wydaje się przesadzona, ale zapewnia wysoką sprawność i niskie wydzielanie ciepła rozproszenie VRM w czasie pracy.
Jednocześnie zasilanie rdzenia graficznego procesora (VCCGT), jego agenta systemowego (VCCSA) i interfejsu między płytkami (VNNAON) w MPG Z890 Carbon WiFi jest zarządzane przez oddzielny kontroler PWM Renesas RAA229134, ale niestety w tych obwodach pomocniczych używana jest tylko jedna faza. Tutaj inżynierowie MSI wydają się trochę zaoszczędzić, ponieważ płyty innych producentów tej samej klasy mają dwie fazy w obwodzie zasilania agenta systemowego.
Co ciekawe, oba 8-pinowe złącza zasilania procesora 12 V w MPG Z890 Carbon WiFi są przesunięte do gniazd DIMM. Ułatwia to podłączenie do nich kabli, ponieważ nie zakłóca ich układ chłodzenia zainstalowany na VRM.
A radiatory w MPG Z890 Carbon WiFi są naprawdę duże: odprowadzanie ciepła z obwodu zasilania to kolejny punkt, na który MSI zwróciło szczególną uwagę.
W obwodach mocy znajdują się dwa masywne aluminiowe grzejniki Frozr z czterema poziomymi żebrami, połączone rurką cieplną.
Jednocześnie obudowa tylnego panelu płytki mocowanej do grzejników wykonana jest z tworzywa sztucznego – nie pełni ona żadnej roli w radiatorze. Ale nadal ciekawie jest zajrzeć pod to, ponieważ w obszarze portów na tylnym panelu płyta główna zyskuje dwupoziomową konstrukcję. Na niższym poziomie MPG Z890 Carbon WiFi znajdują się szybkie porty Thunderbolt 4 i HDMI, a na górnym poziomie znajdują się porty USB 3.2 Gen 2 Type A wraz z obsługującym je koncentratorem Realtek RTS5420, a także Clear CMOS, Przyciski Flash BIOS i Smart Button (do których można uzyskać dostęp za pośrednictwem BIOS-u).
Obecność koncentratorów USB na płycie automatycznie oznacza zwiększoną liczbę szybkich portów. I to można uznać za jedną z mocnych stron MPG Z890 Carbon WiFi. Sam panel tylny mieści 11 portów USB 3.2 Gen 2 o przepustowości 10 Gbps, z czego jeden jest typu C, a pozostałe typu A. I to nie licząc dwóch portów Thunderbolt 4 o przepustowości 40 Gbps, z możliwością podłącz monitory i obsługuj ładowanie 15 W. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku urządzeń USB 3.2 porty te mogą działać jedynie z szybkościami nieprzekraczającymi 10 Gb/s.
Do złączy igłowych na płycie można podłączyć kolejne cztery porty USB 3.2 Gen 1 (5 Gb/s). Oprócz tego port USB 3.2 Gen 2×2 Type C 20 Gb/s z obsługą ładowania do 27 W może być wyprowadzany na przedni panel obudowy z zainstalowanym wewnątrz MPG Z890 Carbon WiFi. Zatem w sumie omawiana płyta ma 18 szybkich USB: 4 – Typ C i 14 – Typ A.
Ciekawe punkty w specyfikacji MPG Z890 Carbon WiFi znajdziecie w kolejnych podrozdziałach. Na przykład MSI obiecuje, że ta płyta może pracować z pamięcią w trybach do DDR5-9200, jeśli mówimy o modułach jednorzędowych, i do DDR5-7200, jeśli mówimy o modułach dwurzędowych. Aby osiągnąć te prędkości, najwyraźniej wymagane są moduły CUDIMM, których obsługę dodano w procesorach Core Ultra 200. Ale nawet jeśli mówimy o zwykłych niebuforowanych modułach UDIMM DDR5, maksymalna osiągalna częstotliwość, jak wynika z listy kompatybilności, okazuje się wynosić. 8400-8600 MHz. I to również wygląda obiecująco, jeśli oczywiście jest prawdą.
Do instalacji kart graficznych i innych kart rozszerzeń MPG Z890 Carbon WiFi oferuje trzy gniazda PCIe x16. Za działanie dwóch pierwszych slotów odpowiada procesor; odpowiednio obsługują one protokół PCIe 5.0. Jednak granice między nimi są podzielone: gdy w grę wchodzą obaj, każdy z nich otrzymuje nie 16, ale 8 linii. Oba sloty są mechanicznie wzmocnione stalowymi ramkami wlutowanymi przez płytkę PCB, a odległość pomiędzy nimi pozwala na instalację dwóch kart graficznych nawet przy trzyslotowych układach chłodzenia. Jeśli chodzi o trzecie gniazdo PCIe x16, jest ono kontrolowane przez chipset Z890 i ma tylko cztery linie PCIe 4.0.
W MPG Z890 Carbon WiFi znajduje się pięć gniazd M.2 – nie jest to rekordowa liczba, ale w zupełności wystarczająca dla nowoczesnego systemu. Co więcej, żaden z tych slotów nie współdzieli zasobów z innym sprzętem i nie może pracować jednocześnie bez żadnych ograniczeń.
Na szczególną uwagę zasługuje pierwsze złącze M.2, umieszczone pomiędzy slotem PCIe 5.0 x16 a gniazdem procesora – podłączane jest do linii procesora i obsługuje najnowsze dyski SSD PCIe 5.0. Aby zapewnić wygodę pracy szybkich dysków, MSI dodało masywny radiator z wygodnym mocowaniem zatrzaskowym. Na dolnej powierzchni dysku SSD przewidziano również radiator – pod gniazdem napędu umieszczono płytkę odprowadzającą ciepło z interfejsem termicznym.
Wszystkie pozostałe gniazda M.2 obsługują tylko dyski SSD PCIe 4.0 i nie są one funkcjonalnie takie same. Pierwszy z nich zasilany jest przez procesor, a pozostałe przez chipset. Co więcej, najnowsze gniazdo M.2 jest kompatybilne nie tylko z dyskami NVMe, ale także z dyskami SSD wykorzystującymi do połączenia interfejs SATA 6 Gb/s.
Wszystkie cztery gniazda M.2 od drugiego do piątego umieszczono na płycie pod jednym radiatorem, którego wydajność nie ulega wątpliwości ze względu na jego powierzchnię. Ale ma to również pewną niedogodność – po zainstalowaniu karty graficznej dostęp do wszystkich tych gniazd M.2 staje się niemożliwy na raz.
Mówiąc o zewnętrznych interfejsach MSI MPG Z890 Carbon WiFi, nie można zignorować jego funkcji sieciowych, ponieważ ta płyta jest wyposażona w trzy kontrolery sieciowe jednocześnie. Po pierwsze, jest to trójzakresowy adapter Wi-Fi 7 Intel Killer BE1750x z obsługą kanałów 802.11be 2×2 i 320 MHz z maksymalną prędkością do 5,8 Gbps. Po drugie, przewodowy kontroler Intel Killer E5000B 5 Gb/s. I po trzecie, kolejny przewodowy kontroler Intel I226V z obsługą sieci 2,5 Gbit/s. Obecność w tym zestawie pary kontrolerów sieciowych z serii Intel Killer daje płycie MSI dodatkowe atuty. Ta seria kontrolerów koncentruje się na konfiguracjach gier i może inteligentnie ustalać priorytety ruchu w grach, a także elastycznie kształtować wszystkie inne obciążenia. Ponadto adaptery przewodowe i bezprzewodowe mogą pracować w tandemie i korzystać z połączenia kombinowanego, aby zmniejszyć opóźnienia i zwiększyć przepustowość.
Implementując zintegrowane audio, MSI powróciło do stosowania starego 7.1-kanałowego kodeka Realtek ALC1220P, choć w płytach poprzedniej generacji firma zastosowała nowszy chip USB ALC4080. Jednak kodek podłączany przez USB dość często spotykał się z krytyką, więc powrót do sprawdzonego rozwiązania można uznać za pozytywną zmianę. Również w torze audio, tradycyjnie odizolowanym od reszty płytki, zastosowano zwykłe, wysokiej jakości kondensatory audio i osobny wzmacniacz słuchawkowy.
Co ciekawe, MSI pozostawiło na tylnym panelu swojej płyty jedynie dwa gniazda audio 3,5 mm, a teraz przy podłączaniu systemów głośnikowych składających się z więcej niż trzech głośników konieczne jest skorzystanie z gniazd znajdujących się na przednim panelu obudowy. Na pewno nie wpłynie to na komfort użytkowania deski.
Niemniej jednak MPG Z890 Carbon WiFi jest dość wygodną płytą, zarówno pod względem układu, jak i uwagi, jaką przykłada się do różnych drobnych szczegółów. Na przykład zatrzask pierwszego gniazda PCIe 5.0 x16 jest wyświetlany na osobnym, łatwo dostępnym przycisku, a do wstępnego debugowania zestawu oferuje nie tylko cztery diagnostyczne diody LED, ale także pełnoprawny wskaźnik kodu POST. Nawiasem mówiąc, ten ostatni wyświetla temperaturę procesora po uruchomieniu systemu – dość wygodna funkcja, szczególnie jeśli używasz obudowy z przezroczystą ścianką.
Płyta oferuje także przyzwoite możliwości w zakresie organizacji chłodzenia komputera. Jego konstrukcja zapewnia siedem złączy wentylatorów: wentylator procesora, pięć złączy wentylatorów obudowy i jeszcze jedno oddzielne złącze, które można wykorzystać do zasilania pompy układu ciecz-ciecz. Jest on wyróżniony osobno na tej liście, ponieważ jest w stanie „ciągnąć” urządzenia o mocy 36 W, podczas gdy pozostałe złącza są zaprojektowane na maksymalne obciążenie 24 W.
Znamienne, że inżynierowie MSI pomyśleli także o tym, co by się stało, gdyby wszystkie złącza wentylatorów zostały jednocześnie maksymalnie obciążone. Fakt jest taki, że w sumie będą potrzebować około 180 W prądu, z którego nie ma skąd czerpać. Pojedynczy pin w 24-pinowym złączu, który może wyciągnąć nie więcej niż 168 W, odpowiada za zasilanie całego bocznego obciążenia 12 V na płycie głównej. Ale moc z niego trafia przede wszystkim do gniazd PCIe, z których każdy jest w stanie przesłać do zainstalowanych w nich kart aż do 75 W. Dlatego, aby ulepszyć obwód 12 V w MPG Z890 Carbon WiFi, dodano kolejne 8-pinowe złącze zasilania, które znajduje się na dole płyty głównej, obok najbardziej zewnętrznego gniazda PCIe x16. Podłączenie kabla z zasilacza do tego złącza jest opcjonalne, jednak w przypadku ładowania płytki dużą ilością dodatkowego wyposażenia lepiej nie zostawiać jej pustej.
Na koniec pozostaje tylko dodać, że MPG Z890 Carbon WiFi to nie tylko płyta główna bogata w możliwości, ale także atrakcyjnie wyglądająca płyta główna. Wykonany jest w monochromatycznej kolorystyce, nie pozbawiony jednak diod LED RGB, które ukryte są pod markowym smokiem na tylnej obudowie oraz pod napisem „Carbon” na radiatorze pierwszego slotu M.2.
Ale to nie wszystko. Do płytki można podłączyć także listwę RGB 12 V o długości do 2 m oraz trzy urządzenia ze sterowanym podświetleniem ARGB. A oprócz powyższego, płyta posiada złącze EZ Conn, kompatybilne z autorskimi wentylatorami MSI MPG EZ120, które dodatkowo posiadają sterowane podświetlenie RGB. I co ważne, wszystkie te urządzenia oświetleniowe można w każdej chwili łatwo wyłączyć za pomocą włącznika na płycie lub przycisku na tylnym panelu.
⇡#System testowy
Testy MSI MPG Z890 Carbon WiFi przeprowadzono w systemie złożonym z następującego zestawu podzespołów:
Procesor: Intel Core Ultra 9 285K (Arrow Lake, rdzenie 8P+16E, 3,7-5,7/3,2-4,6 GHz, 36 MB L3).Chłodnica procesora: niestandardowa chłodnica cieczy wykonana z komponentów EKWB.Płyta główna: MSI MPG Z890 Carbon WiFi (LGA1851, Intel Z890).Pamięć: 2 × 16 GB DDR5-7600 SDRAM, 36-46-46-121 (G.Skill Trident Z5 F5-7600J3646G16GX2-TZ5RK).Karta graficzna: GIGABYTE GeForce RTX 4090 Gaming OC (AD102 2235/2535 MHz, 24 GB GDDR6X 21 Gb/s).Podsystem dyskowy: Intel SSD 760p 2 TB (SSDPEKKW020T8X1).Zasilanie: ASUS ROG-THOR-1200P (80 Plus Titanium, 1200 W).
Testy przeprowadzono na systemie operacyjnym Microsoft Windows 11 Pro (23H2) Build 22631.4112 przy użyciu następującego zestawu sterowników:
Intel Chipset Driver 10.1.19913.8607;NVIDIA GeForce 566.03 Driver.
MSI MPG Z890 Carbon WiFi testowano z wersją BIOS-u 1.A21 z dnia 25 października 2024 r.
⇡#BIOS
MSI wreszcie odeszło od dalekiej od udanej powłoki Click BIOS 5 – w płytach głównych opartych na chipsetach Z890 i X870 firma korzysta z nowego Click BIOS X. I jest to wyraźnie wygodniejsze środowisko do konfiguracji nowoczesnych płyt głównych, choć nie ma to swoiste „dziedzictwo przeszłości” w postaci nic nie znaczących animacji pogarszających responsywność powłoki oraz ogromnej czcionki, przez którą niestety nie zmieściło się na głównej części ekranu nie więcej niż 12 linii wykorzenione w pełni. MSI dodało jednak zróżnicowanie kolorów – płyty MPG używają w BIOSie różowo-fioletowej kolorystyki, MEG – czarno-złotej, a MAG – żółto-zielonej.
Po wejściu do BIOS-u użytkownika, jak zwykle, wita uproszczony tryb z podstawowymi ustawieniami. Tutaj, korzystając z predefiniowanych profili, kilkoma kliknięciami przyspieszysz procesor, NPU i pamięć, zapoznasz się z konfiguracją sprzętową systemu i zmienisz kilka ważnych (wg MSI) ustawień.
Warto zauważyć, że MSI dodało pewne możliwości dostosowywania do uproszczonego trybu BIOS-u. Bez konieczności przechodzenia do trybu zaawansowanego można z niego dostać się do ustawień, które użytkownik dodał do listy ulubionych. Również z trybu uproszczonego możliwy jest dostęp do konfiguracji wentylatorów i aktualizacji oprogramowania.
Jednak doświadczeni użytkownicy prawdopodobnie będą preferować standardowy tryb zaawansowany, który daje znacznie większą kontrolę nad ustawieniami systemu.
Szczerze mówiąc, nie pojawiły się tu żadne zasadniczo nowe możliwości. Chyba, że MSI obiecało dodanie funkcji CPU Force 3 i Memory Force w celu wstępnej oceny potencjału podkręcania procesora i pamięci. Są one jednak dostępne jedynie dla płyt z serii MEG, do której oczywiście omawiany MPG Z890 Carbon WiFi nie należy.
MSI zapewne wychodzi z założenia, że głównymi nabywcami płyt MPG są gracze, którzy nie będą zawracali sobie głowy ręcznym podkręcaniem procesora, a wolą presety oferowane przez producenta. Dlatego jest ich całkiem sporo:
Preset wydajności MSI — cztery opcje łagodzenia ograniczeń zużycia procesora. (Profile MSI Performance i MSI Extreme, choć na zrzucie ekranu wyglądają tak samo, w rzeczywistości różnią się ustawieniami CPU Lite Load i IA CEP Support.) Tryb CPU Game Boost, dostępny poprzez uproszczony tryb BIOS-u, to profil ustawień, który zwiększa maksymalną częstotliwość E-rdzeni w trybie turbo o 200 MHz.Pamięć Wypróbuj! — profile taktowania pamięci podstawowej dla różnych trybów DDR5 w celu zastąpienia profili XMP.Tryb rozszerzenia pamięci – agresywne ustawienia taktowania wtórnego, mające na celu przede wszystkim zwiększenie opóźnienia tREFI (interwał aktualizacji).
Bardziej szczegółową listę ustawień dostępnych w BIOSie danej płyty znajdziesz korzystając z galerii zrzutów ekranu.
[2024-11-16-12-55-48].png [2024-11-16-12-56-17].png [2024-11-16-12-56-22].png [2024-11-16-12-56-28].png [2024-11-16-12-56-38].png [2024-11-16-12-56-44].png [2024-11-16-12-56-50].png [2024-11-16-12-56-56].png [2024-11-16-12-57-05].png [2024-11-16-12-57-18].png [2024-11-16-12-57-23].png [2024-11-16-12-57-28].png [2024-11-16-12-57-35].png [2024-11-16-12-57-42].png [2024-11-16-12-57-46].png [2024-11-16-12-57-51].png [2024-11-16-12-57-57].png [2024-11-16-12-58-02].png [2024-11-16-12-58-07].png [2024-11-16-12-58-16].png [2024-11-16-12-58-36].png [2024-11-16-12-58-40].png [2024-11-16-12-58-45].png [2024-11-16-12-58-50].png [2024-11-16-12-58-54].png [2024-11-16-12-59-01].png [2024-11-16-12-59-07].png [2024-11-16-12-59-17].png [2024-11-16-12-59-24].png [2024-11-16-12-59-29].png [2024-11-16-12-59-46].png [2024-11-16-12-59-54].png [2024-11-16-12-59-58].png [2024-11-16-13-00-03].png [2024-11-16-13-00-11].png [2024-11-16-13-00-16].png [2024-11-16-13-00-22].png [2024-11-16-13-00-27].png [2024-11-16-13-00-32].png [2024-11-16-13-00-39].png [2024-11-16-13-00-43].png [2024-11-16-13-00-48].png [2024-11-16-13-00-55].png [2024-11-16-13-01-00].png [2024-11-16-13-01-28].png [2024-11-16-13-01-35].png [2024-11-16-13-01-46].png [2024-11-16-13-01-51].png [2024-11-16-13-02-03].png [2024-11-16-13-02-07].png [2024-11-16-13-02-13].png [2024-11-16-13-02-17].png [2024-11-16-13-02-22].png [2024-11-16-13-02-29].png [2024-11-16-13-02-37].png [2024-11-16-13-02-42].png [2024-11-16-13-03-26].png [2024-11-16-13-03-31].png [2024-11-16-13-03-37].png [2024-11-16-13-03-47].png [2024-11-16-13-03-54].png [2024-11-16-13-04-00].png [2024-11-16-13-04-07].png [2024-11-16-13-04-11].png [2024-11-16-13-04-19].png [2024-11-16-13-04-33].png [2024-11-16-13-04-44].png [2024-11-16-13-04-54].png [2024-11-16-13-04-59].png [2024-11-16-13-05-08].png [2024-11-16-13-05-14].png [2024-11-16-13-05-22].png [2024-11-16-13-05-34].png [2024-11-16-13-05-49].png [2024-11-16-13-06-11].png [2024-11-16-13-06-38].png [2024-11-16-13-06-48].png [2024-11-16-13-07-03].png [2024-11-16-13-07-14].png [2024-11-16-13-07-28].png Смотреть всеизображения (81)
Zakresy napięć przedstawiono w tabeli:
НапряжениеДиапазон изменения, ВШаг, ВNapięcie rdzenia VCC procesora0,6-1,720,01Przesunięcie napięcia rdzenia procesora VCC-0,55-0,550,005Napięcie rdzenia P procesora0,6-1,720,005Przesunięcie napięcia rdzenia P procesora-0,6-0,60,005Napięcie rdzenia elektronicznego procesora0,6-1,720,005Przesunięcie napięcia rdzenia procesora-0,55-0,550,005Napięcie pierścienia procesora0,6-1,550,005Przesunięcie napięcia pierścienia procesora-0,55-0,550,005Napięcie VCC SA0,6-1,850,01Przesunięcie napięcia VCC SA-0,99-0,990,005Napięcie SOC SA0,6-1,520,005Napięcie SOC NGU0,6-1,520,005Przesunięcie napięcia SOC NGU-0,6-0,60,005Napięcie VCC GT0,6-1,550,01Przesunięcie napięcia VCC GT-0,55-0,550,005Napięcie procesora GT0,6-1,550,01Przesunięcie napięcia procesora GT-0,6-0,60,005Napięcie VNNAON0,7-1,00,01Napięcie procesora VDD20,85-1,450,01Napięcie we/wy procesora0,85-1,550,01Napięcie procesora PROC 1.81,5-2,20,01Napięcie procesora SOC 1.81,5-2,20,01Napięcie procesora DDR 1.81,5-2,20,01Napięcie DRAM-u0,8-2,070,005Napięcie VPP pamięci DRAM1,5-2,1350,005
Dlatego jest mało prawdopodobne, aby możliwości BIOS-u powodowały poważne skargi. Pod względem bogactwa dostępnych ustawień MPG Z890 Carbon WiFi wyraźnie nie odstaje od flagowych płyt głównych.
⇡Testowanie #VRM
Procesory Arrow Lake nie są tak energochłonne, jak procesory z rodziny Raptor Lake. I choć maksymalny pobór Core Ultra 9 285K przy usuniętych ograniczeniach PL1/PL2 może sięgać 270-280 W, to przetwornica mocy w platformie LGA1851 ma łatwiejszy czas niż przetwornice na płytach LGA1700. Niemniej jednak obciążenie nadal pozostaje poważne. Jak widzieliśmy podczas testów, nawet 20-fazowy podsystem zasilania w MPG Z890 Carbon WiFi potrafi osiągać dość wysokie temperatury.
Nie mieliśmy jednak żadnych skarg na MPG Z890 Carbon WiFi. Moc obwodu zasilającego jest wystarczająca, a układ chłodzenia odprowadzający ciepło z elementów mocy jest całkiem wydajny. Podczas półgodzinnego renderowania wielowątkowego w Cinebench R23 maksymalna temperatura VRM nie przekroczyła 85 stopni. A to dobry wynik, jeśli weźmiemy pod uwagę warunki testów, które zakładały brak dopływu powietrza do radiatorów VRM ze względu na zastosowanie układu chłodzenia cieczą procesora.
Nawet przy zewnętrznej obserwacji płytki za pomocą kamery termowizyjnej nie widać oznak przegrzania obwodu zasilającego.
Maksymalna temperatura, jaką można zarejestrować na zewnątrz, jest wykrywana na płytce drukowanej w obszarze VRM. Ale jest też daleki od krytycznego – tylko 80 stopni. Jeśli chodzi o grzejniki, ich temperatura podczas długotrwałych obciążeń wymagających dużych zasobów nie przekracza 75 stopni. Jednocześnie niewielka różnica temperatur „wewnątrz” i „na zewnątrz” VRM, a także w przybliżeniu takie samo nagrzewanie obu grzejników, wskazują zarówno na skuteczność zastosowanego układu chłodzenia, jak i na rzeczywisty efekt zastosowania rurki cieplnej w jego rdzeniu.
⇡#Testowanie podkręcania pamięci
MPG Z890 Carbon WiFi również wywarł pozytywne wrażenie podczas testów podkręcania pamięci. Opis tej płyty nie wskazuje na zastosowanie żadnych specjalnych technologii poprawiających stabilność pamięci przy wysokich częstotliwościach, niemniej jednak nasz zestaw testowy G.Skill Trident Z5 DDR5-7600 składający się z pary modułów 16 GB na chipach SK hynix A-die bez tego nie miałem żadnych problemów z tą płytą w trybie DDR5-8400.
W układach opartych na procesorach Raptor Lake taką częstotliwość pamięci udało się osiągnąć jedynie na specjalnych płytach do overclockingu, posiadających po jednym gnieździe DIMM na kanał. Ale w tym przypadku tryb DDR5-8400 został osiągnięty na płycie głównej z czterema gniazdami DIMM, która nie jest wyraźnie ukierunkowana na overclocking. Wynik ten jest częściowo zapewniony przez zoptymalizowaną architekturę kontrolera pamięci Arrow Lake, ale nie należy umniejszać zalet MPG Z890 Carbon WiFi. Ta płyta doskonale podkręca pamięć DDR5, nawet jeśli zastosujemy konwencjonalne moduły niebuforowane, a nie CUDIMM, przy których górna granica częstotliwości z pewnością będzie znacząco wyższa.
⇡#Testowanie wydajności
Podsumowując, pozostaje przyjrzeć się poziomowi wydajności, jaki może zapewnić MPG Z890 Carbon WiFi w połączeniu z procesorem Core Ultra 9 285K. Dla przejrzystości testy przeprowadzono w dwóch trybach: pierwszy, przy użyciu standardowych ustawień Intela dla procesora i profilu XMP dla pamięci; a po drugie, korzystając z optymalizacji MSI – technologii CPU Game Boost i profilu MSI Unlimited Settings dla procesora, a także profilu High-Efficiency Memory Extension Mode dla pamięci.
Core Ultra 9 285K DDR5-7600 XMP Tryb nominalnyCore Ultra 9 285K DDR5-7600 XMP Optymalizacje MSICore i9-14900K DDR5-6400 XMP Tryb nominalnyGeekbench 6, jednordzeniowy340234713285Geekbench 6, wielordzeniowy237012501421965Kompresja 7-zip, GIPS181.1196,5187,3Dekompresja 7-zip, GIPS200,5209233,4Photoshop 2024 punkty97241018910598Blender 4.2, Kpróbek/m585.3613512.1Baldur’s Gate 3, 1080p112,2/79,5121,4/88,2125,7/86,6Cyberpunk 2077, 1080p152,8/117,6162,6/126,7170,9/139,8Marvel’s Spider-Man zremasterowany, 1080p121,7/93,2129,2/99,8110,3/84,1Cień Tomb Raidera, 1080p252,1/180260,5/190,9275,6/192,1
Optymalizacje ustawień oferowane przez MSI naprawdę poprawiają wydajność Core Ultra 9 285K. Ich zastosowanie nie spowodowało żadnych problemów w funkcjonowaniu systemu. Zarówno osłabienie limitów PL1/PL2 przy korzystaniu z profilu MSI Unlimited Settings, jak i wzrost częstotliwości E-rdzeni przy włączeniu CPU Game Boost oraz wzrost opóźnienia tREFI w profilu High-Efficiency Memory Extension Mode nie zrobiły tego nie powoduje żadnych problemów ze stabilnością, przynajmniej w naszym przypadku. Jednak wydajność wszystkich tych zmian wzrosła o 5% w testach aplikacji i obliczeń oraz o 6% w grach.
Jednak jak pokazuje tabela, to wciąż za mało, aby Core Ultra 9 285K był szybszy od Core i9-14900K. Procesor poprzedniej generacji wykazuje zauważalnie lepszą wydajność w grach i niektórych aplikacjach, a przewaga Core Ultra 9 285K pojawia się tylko w niektórych przypadkach. Nie jest to jednak wcale wina MSI – tak właśnie wyszło Intelowi przy obecnej zmianie generacji procesorów.
⇡#Wnioski
MSI MPG Z890 Carbon WiFi była jedną z pierwszych płyt głównych dla procesorów LGA1851, która wpadła w nasze ręce. Dlatego też nie jest łatwo go obiektywnie ocenić, gdyż nie testowaliśmy jeszcze analogów innych producentów. Jednak podczas wielogodzinnych eksperymentów z MPG Z890 Carbon WiFi nie stwierdzono żadnych znaczących niedociągnięć. Płyta doskonale współpracuje z flagowym procesorem Core Ultra 9 285K, posiada bogaty zestaw funkcji i zapewnia szerokie możliwości dostrajania i podkręcania systemu.
Do niewątpliwych zalet MSI MPG Z890 Carbon WiFi należy mocny zasilacz procesora z 20 fazami oraz efektywny system chłodzenia, który z łatwością wytrzyma obciążenie nawet najbardziej produktywnego członka linii Arrow Lake. Na uwagę zasługuje także obsługa szybkiej pamięci RAM: moduły DDR5 na tej płycie faktycznie można podkręcić do wcześniej nieosiągalnych częstotliwości. Wśród zalet MPG Z890 Carbon WiFi jest obecność dwóch gniazd PCIe 5.0 x16 i pięciu gniazd M.2, co pozwala na tworzenie wysokowydajnych konfiguracji o niemal dowolnej złożoności. Oprócz tego płyta wyposażona jest w osiemnaście portów USB, w tym parę Thunderbolt 4, obsługuje standard Wi-Fi 7 oraz jest wyposażona w dwa kontrolery do pracy z sieciami przewodowymi z szybkością 2,5 i 5 Gbps.
Poza tym nie można nie zwrócić uwagi na przemyślany projekt tablicy. Dogodna lokalizacja złączy i elementów sterujących, system chłodzenia wszystkich gniazd M.2, brak konieczności używania śrubokręta podczas instalowania napędów, łatwy dostęp do mechanizmu mocowania karty graficznej, konfigurowalny przycisk sprzętowy na tylnym panelu oraz dodatkowe złącze zasilania w przypadku podłączenia energochłonnych urządzeń zasługuje na pochwałę. Wszystko to pozwala nam mówić o MPG Z890 Carbon WiFi jako o wysokiej jakości platformie na wysokim poziomie.
Niemniej jednak nadal nie można go nazwać idealną platformą dla jeziora Arrow. Dla części użytkowników ilość analogowych wyjść audio na tylnym panelu będzie zapewne niewystarczająca, gdyż stwarza to pewne trudności przy podłączaniu głośników. Ponadto nowoczesne flagowe płyty główne często oferują więcej różnych funkcji niż MPG Z890 Carbon WiFi. Przykładowo na drogich płytach nowej generacji można znaleźć wysokiej jakości wbudowany dźwięk z zewnętrznym przetwornikiem DAC, obsługą sieci o przepustowości 10 Gb/s czy portami Thunderbolt w wersji 5. Tego wszystkiego oczywiście brakuje w testowanej płycie głównej MSI nie krytyczny, ale biorąc pod uwagę jego koszt w Rosji (około 75 tysięcy rubli), chciałbym, aby lista cech była dłuższa.
⇣ Spis treści Dane techniczne i zakres dostawy Kilka słów o chipsecie Intel Z890 Projekt i funkcje System testowy BIOS Testowanie VRM Testy podkręcania pamięci Testowanie wydajności Wnioski Komentarz ( ) Wieczorne 3DNews W każdy dzień powszedni wysyłamy podsumowanie wiadomości bez zbędnych bajerów i reklam. Dwie minuty na przeczytanie – i jesteś świadomy głównych wydarzeń. Powiązane materiały Recenzja płyty głównej MSI MAG X670E Tomahawk WiFi: rozsądne oszczędności Recenzja i test płyty głównej MSI Z790 Project Zero: powiedz nie kablom Recenzja płyty głównej MSI MAG Z790 TOMAHAWK MAX WIFI: praca bez przerw zapłonu Recenzja płyty głównej MSI MEG Z790 GODLIKE: kilka słów o sztuce Zapisywanie poprawnie: recenzja 8 najtańszych płyt głównych Intel B660 Recenzja płyty głównej Gigabyte Z790 Aorus Master X: stary flagowiec w nowym wydaniu
