Sześćdziesiąt lat temu, 1 maja 1964 roku o godzinie 4 rano w Dartmouth College (USA) miała miejsce cicha rewolucja. Matematycy John G. Kemeny i Thomas E. Kurtz pomyślnie uruchomili pierwszy program w nowo opracowanym języku programowania BASIC (uniwersalny symboliczny kod instrukcji dla początkujących) na należącym do uczelni komputerze mainframe General Electric GE-225.
Nie wiedzieli, że w ciągu następnych sześćdziesięciu lat ich dzieło zdefiniuje demokratyzację informatyki i stanie się inspiracją dla pokoleń programistów. BASIC jest interpretowanym językiem programowania, w którym kod jest wykonywany linia po linii, a linie są numerowane. Bezwarunkowa komenda GOTO często prowadziła do zapętlania się w programach tworzonych przez początkujących – można np. szybko napisać program liczący w nieskończoność.
Większość współczesnych języków wykorzystuje różnego rodzaju paradygmaty strukturalne, takie jak programowanie funkcjonalne i obiektowe, a BASIC, który jest łatwy do zrozumienia i wykorzystuje proste angielskie słowa, szybko zyskał popularność wśród początkujących. Zanim komputery stały się małe, niedrogie i osobiste, nie były łatwe w użyciu. Początkowo programowanie polegało na bezpośrednim podłączaniu przewodów, następnie naciskaniu przełączników i wkładaniu kart dziurkowanych. Z biegiem czasu inżynierowie opracowali sposoby przekształcania operacji niskiego poziomu w bardziej przyjazny dla użytkownika interfejs i tak narodziły się języki programowania.
Przed pojawieniem się języka BASIC, istniały języki programowania takie jak Fortran, Algol i COBOL – były one złożone i używane głównie przez profesjonalistów. Kemeny i Kurtz zdali sobie sprawę, że z komputerów powinni korzystać także amatorzy – osoby bez kwalifikacji inżynierskich. Rozpoczęli wysiłki nad stworzeniem przyjaznego dla użytkownika języka w 1956 roku od DARSIMSCO (Dartmouth Simplified Code), a następnie DOPE (Dartmouth Oversimplified Programming Experiment). DOPE okazał się zbyt prosty, aby był użyteczny, ale te projekty stały się podstawą rozwoju języka BASIC, który rozpoczął się w 1963 roku.
W tym samym roku Kemeny złożył wniosek o grant od National Science Foundation na sprowadzenie komputera GE-225 do Dartmouth College i stworzenie pierwszego w pełni funkcjonalnego systemu podziału czasu ogólnego przeznaczenia. Kemeny’emu udało się pozyskać fundusze i wraz z Kurtzem i grupą studentów studiów licencjackich stworzył system podziału czasu, który pomógł zapewnić każdemu w Dartmouth dostęp do komputera. Prostota i moc języka BASIC szybko sprawiły, że język ten stał się ulubionym językiem wśród uczniów i nauczycieli. W ramach umowy komputerowej stworzyli dla General Electric system operacyjny z podziałem czasu, na którym działał BASIC, aby umożliwić uczelniom, szkołom i osobom prywatnym w całym kraju łączenie się z komputerami typu mainframe i pisanie programów. Język rozprzestrzenił się daleko poza kampus uniwersytecki.
W 1975 roku Paul Allen i Bill Gates zaadaptowali język dla komputerów osobistych, takich jak Altair 8800, poszerzając w ten sposób zasięg BASIC-a – zakładając w ten sposób firmę Microsoft. W 1976 roku Steve Wozniak opracował od podstaw interpreter języka BASIC dla komputera Apple I – rok później stał się on językiem BASIC dla komputera Apple II; i BASIC (pod nazwą Applesoft BASIC) pozostały ważnym składnikiem komputerów Apple II przez cały cykl życia platformy. Pod koniec lat siedemdziesiątych i na początku osiemdziesiątych BASIC pozostał interfejsem programistycznym i quasi-systemem operacyjnym dla popularnych Atari 800, TRS-80, Commodore VIC-20, Commodore 64, ZX Spectrum, TI-99/4A, BBC Micro i IBM PC home komputerach, gdzie był albo preinstalowany w pamięci ROM jako część systemu operacyjnego, albo dostarczony jako dostępne środowisko programistyczne. Magazyny komputerowe publikowały kody BASIC, które wprowadzano ręcznie.
Obecnie BASIC jest popularny wśród entuzjastów komputerów retro i prawie nigdy nie jest używany jako język praktyczny. Ale jednocześnie nie wymarł i nadal się rozwija. Istnieje wiele jego dialektów dla różnych platform – są one najczęściej używane w ekosystemie Microsoftu. Po przestarzałych Microsoft GW-BASIC i QuickBasic, nadal żyją ich potomkowie: Visual Basic, Visual Basic for Applications (VBA) i Microsoft Small Basic. Wprowadzony w 1991 roku Visual Basic stał się popularnym narzędziem do tworzenia aplikacji; VBA służy do automatyzacji w pakiecie Microsoft Office; oraz Microsoft Small Basic, który pojawił się w 2008 roku, służy do nauczania podstaw programowania.
Współczesne języki Python i JavaScript przyjęły rolę podobną do tej, jaką kiedyś odgrywał BASIC: prostota i czytelność są priorytetami, co czyni je popularnym wyborem w przypadku wprowadzających kursów programowania i szybkiego tworzenia aplikacji. Dziedzictwo BASIC-a żyje dzięki jego wpływowi na kolejne języki programowania i jego roli w udostępnianiu informatyki szerokiemu gronu odbiorców.