W jednej chwili, 9 października 2022 roku, kosmiczne i naziemne teleskopy promieniowania gamma oślepiły jak jeden. Był to moment, w którym zarejestrowano najsilniejszy w historii obserwacji rozbłysk gamma, który otrzymał indeks GRB 221009A i oficjalny przydomek BOAT (angielski skrót od „brightest of all time”). Zjawisko było tak jasne, że przyćmiło poświatę, którą można było wykorzystać do ustalenia jego źródła przez wiele miesięcy. Ale teraz ten sekret został ujawniony.
Grupa amerykańskich astronomów z Northwestern University (Chicago) opublikowała w dzisiejszym numerze czasopisma Nature Astronomy artykuł, w którym doniosła o pochodzeniu wybuchu BOAT i procesach mu towarzyszących, co również stało się odkryciem. Naukowcom udało się rozpocząć poszukiwania źródła zaledwie sześć miesięcy po zarejestrowaniu wybuchu. Wcześniej wysokoenergetyczne fotony promieniowania gamma dosłownie oślepiały wszystkie czujniki skierowane na potencjalny obiekt promieniowania.
Trzeba powiedzieć, że naukowcy nie byli specjalnie zaskoczeni, gdy na miejscu „zbrodni” odkryli pozostałości supernowej. Wybuchy supernowych są jednym z prawdopodobnych źródeł rozbłysków gamma. Ciekawostką jest to, że w ogóle eksplodowała zwykła supernowa, a nie coś o rekordowej skali, jak można by się spodziewać. Inną sprawą jest to, że promieniowanie gamma powstałe w wyniku eksplozji okazało się bardzo silnie skupione. To właśnie ta koncentracja, a nawet skierowana w stronę Ziemi, doprowadziła do tak uderzającego efektu. Naukowcy uważają, że może się to zdarzyć nie częściej niż raz na 10 tysięcy lat.
Naukowcy uważają, że ekstremalne skupienie promieni gamma nastąpiło w wyniku dużej prędkości obrotowej gwiazdy przed eksplozją. Teoretycznie takie procesy mogą prowadzić do powstania najcięższych metali we Wszechświecie. Uważa się, że w normalnych warunkach w gwiazdach nie można syntetyzować substancji cięższych od żelaza. Jednak w niektórych ekstremalnych procesach, takich jak te napędzane intensywnym rozbłyskiem promieniowania gamma, mogą pojawić się cięższe pierwiastki, w tym złoto i platyna.
Zwracając uwagę na miejsce narodzin wydarzenia BOAT, naukowcy rozpoczęli poszukiwania złota i platyny. Pomógł im w tym spektrometr Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. W rezultacie w miejscu wybuchu supernowej nie udało się znaleźć ani złota, ani platyny. Pozwala to odłożyć na bok teorię o kanale GBR jako katalizatorze syntezy ciężkich pierwiastków. Jednocześnie jest to tylko pretekst, aby odkryć więcej podobnych zdarzeń i zebrać wystarczającą ilość danych, aby albo całkowicie obalić tę możliwość, albo stworzyć listę wyjątków. W każdym razie badanie zdarzenia BOAT dostarczyło całego szeregu danych, które zajęły naukowców w poszukiwaniu odpowiedzi na tajemnice Wszechświata.